Outline

  • Depremi bilseydik
    • Depremi bir gün önce bilseydik ne yapabilirdik
    • Bir hafta önce, bir ay önce, bir yıl önce?
    • Gelecek depremi bilmiyor olabiliriz, ama geçmişteki depremleri şu an biliyoruz, erken bilseydik ne yapardık sorusu bize yarın için ne verebilir?
    • Ne olursa olsun, geleceği bilmiyoruz, ama geçmişe bakıp hayatımızı yeniden tasarladığımızda geleceğe daha hazırlıklı olabiliriz
  • Tasarlamanın yönü
    • Yaşanacakları tasarlayamayız, yaşananları yaşandıktan sonra ele alıp tasarlayabiliriz
    • Dünden mülhem tasarımlarla yarını daha iyi karşılamayı umarız, yarın dün olduğunda tasarımlarımızı revize eder, bilinmez ile bu şekilde baş ederiz
    • Tasarlama eyleminin malzemesi ve konusu her zaman geçmiştir, gelecek değil. Tasarlama eylemi sonucu ortaya çıkan tasarım ise geleceği etkiler, hatta etkilemesi beklenir, ama geleceği kesin olarak belirlemez, yalnızca etkiler.
    • Tasarlama eylemi sanıldığının aksine ileriye değil, geriye dönük bir eylemdir.
  • Geleceği tasarlama arzusu
    • Gelecek korkusu ve bu korkudan hareketle belirsizliği giderme arzusu
    • Geleceğin belirsizliğinin verdiği bireysel/toplumsal kaygılar
    • Tanrı’nın her şeyi bilmesi, İsa’nın geleceği mitlerinin adreslediği kaygılar bunlar
    • Tanrı bize ebeveynlik yapıyor, ve bu korkularımızın bizi ele geçirmesini engelliyor diye düşünebiliriz
    • Büyüdüğümüzde, hala ebeveynlik ihtiyacı zaman zaman duymakla beraber, bilinmezlikle başa çıkmakta daha iyi olmamız gerekir (ya da beklenir), çünkü onu göğüsleyen artık büyüklerimiz değil, bizizdir.
    • Geleceğe dair duyabileceğimiz tek duygu korku olmak değil. Korku yerine güven duygusu üzerinden geleceği karşılayabilir ve inşa edebiliriz.
      • Bu güven (trust değil, confidence), gelecekte olacak şeyleri etkileyebileceğimize olan inancımızdır. (Joe)
  • Gelecek hayali
    • Tasarımlarımız doğası gereği geleceğin belirsizliğini ortadan amacını içinde barındırır. Burada tasarımın kendisine ulaştığımızda elde edilecek sonuç hayal edilir. Geleceği düşündüğümüzde önce varmak istediğimiz durakları, sonra o duraklara götürecek araçları hayal ederiz.
    • Gelecek hayallerimiz bugünün ihtiyaçlarının, bugün hissedilen eksikliklerin giderilmesi ile ilgilidir. Onu gideren herhangi bir araç gelecek hayalinin bir parçası olabilir.
    • Akşam karanlığında, ay ışığı da olmadan, yürümek zorunda kaldıysak ve yürümenin zorluğunu yaşamışsak, önce bu zorluğun olmadığı bir gelecek hayal ederiz. Sonra herkese her eve bir el feneri de verebiliriz, her yola aydınlatma da koyabiliriz. Bizi sonuca götüren iki tasarım da ihtiyacı gidermeyi talep eder. Hangi tasarımın geleceğimizde yer edeceği ise zaman meselesidir.
  • Tasarlamanın neliği
    • Tasarımın işlev ile ilişkisi
      • Bir Varlığın Özü, Yapıtaşları ve Kompleks Sistemler Üzerine
      • Amaçsız bir tasarımın da bir tasarım olabileceğine dair söylenebileceklere genel bir yanıt; talep ve ihtiyacı ayıralım, biri talep etmese de bir tasarım yapılabilir, ama tasarlanan şey bir işleve hizmet eder, yani ne tasarımı olduğu bellidir, logo, masa, araba, vs vs.
    • Bir şeyin basitleştirilmiş (kaba) halini temsil eder
      • Türkçe
        • Tas- (kötü, kaba) - (kötü’den iyiye gidiş ile ilintili)
          • Tasa (kaygı) ile ses benzerliği ve Tasalanmamak için Tasarlamak
          • Tasavvur ile ses benzerliği ya da etimolojik bağı
        • Taslak - Tasarım - Tasarlamak, kabasını çıkarmak, kabaca çizmek
      • İngilizce, Fransızca, Arapça, Farsça, Yunanca bağlantılar
        • Design => de- sign
        • Conception => concept -ion
        • Tasavvur, Taşmim vb
      • Tasarım, tekil gerçek bir şeyin, eksiltilmiş, indirgenmiş, basitleştirilmiş, temsili bir fikridir. Gerçekte olan şeyin karikatürü gibidir. Özüne ait olan her şeyi barındırır, ama onu o yapmaktan uzaklaştırmayacak tüm ayrıntılardan arındırır.
        • Bir arkadaşımız, adı Murat olsun, ile ilgili tüm beklentilerimiz onunla ilgili geçmişte edinilmiş bilgilere dayanır. Diğer bir deyiş ile, kafamızdaki Murat tasarımı gelecekteki Murat ile ilgili olmaktan çok geçmişteki Murat’ı açıklayacak şekilde oturmuştur. Murat bir gün beklenmedik davranış sergilerse, her zaman dakikti ve bugün geç kaldı diyelim, bunu ona yakıştıramayız. Aslında Murat geç kalmıştır, ve bu su götürmez bir gerçektir. Murat’ın gerçekliğine yakışıp yakışmaması önemsizdir. Konu aklımızdaki Murat tasarımı ile uyuşmamasıdır. Murat sürekli geç kalmaya başlarsa, artık Murat’ın “değiştiğini” söyleriz, oysa değişen kafamızdaki Murat tasarımıdır.
        • Tasarım bugüne kadar edindiğimiz bilgiler ile bir olgunun kavramsallaştırılması, kalıplaştırılmasıdır. Olgu kendi tasarımına uymadığında ise bu tasarım revize edilir.
      • Tasarım, olgunun kavram dünyasındaki temsilidir (conception). Tasarım, olgunun temsili işaretlerle ifadesidir (designare). Tasarım, olgunun basitleştirilmiş fikri temsilidir, o şeyin kalıbıdır, kabıdır, tasıdır.
      • Sonucunda tasarım çıkaran, ve en başından da niyeti tasarım çıkarmak olan eyleme de tasarlamak denir.
      • Tasarlamak eylemi tanım gereği var olan bir olgunun basitleştirilmesi ile temsilinin çıkarılmasıdır.
    • Hedefin (amacın) zorunlu belirsizliği, evdeki hesabın çarşıya uyamaması. Tasarlama sürecindeki yaratıcılığın kaynağı olarak amacın belirsizliği.
  • Yaratmak, yaratıcılık üzerine
    • Tasarım ile yaratım kesiştiği ve ayrıştığı yerler (compare/contrast)
      • Tasarlamak ile yaratmak
      • Tasarım ile yaratım
    • Tasarım eyleminin yaratma yolundaki yeri
    • Yaratma ve bilmenin temel mindset farklılığı
      • Yaratırken doğrulama, bilirken yanlışlama
    • Yaratmak İnsana Mahsustur
    • Yaratıcılığın her adımda olması temeli atılır. Bu yüzden, yaratıcılığı her adımda unleash etmek lazım
      • Yaratıcılık neden tasarım an(lar)ına endekslensin ki?
    • Yaratım ve oluşum, doğanın tasarım yöntemi ve kendiliğindenliği
  • Oluşumlar - Tasarımsılar (Designoid)
    • Doğanın tasarım yöntemi
      • Daniel Dennett - From bacteria to bach and back
    • Tasarlanmamış ama tasarlanmışa benziyor
    • Evrim Teorisini Anlamak ve Sosyal Olgulara Uygulamak Üzerine
      • Daniel Dennett, Darwin, Lyell ve evolution ve emergence etrafinda donulebilir
    • Bu designoid’lerin aslında undesigned olduğunu anlamamızı sağlayan şey, ölçek
      • Yani zaman ölçeğini genişlettiğimizde ortada bir design olmadığını, kendiliğinden gelişen bir designoid olduğunu anlıyoruz
      • Belki her tasarım için bu geçerlidir, yaklaşınca da tam hayal ettiğimiz gibi bir tasarım süreci olmadığını görebiliriz
      • Bedenruh
        • Ölçek meselesi tarafından fikir alınabilir
  • Karmaşıklık ve Ölçek
    • Maneviyatın basit bir matematik temeli ile modellenmesi
      • İkinci noktanın yarattığı bağlam
      • Graph theory
    • Madde ve form’un katmanlı yapısı
      • Atom, molekül, organizma, atom altı parçacıklar ile desteklenmesi, ya da challenge edilmesi
      • Sanat bağlamında değerlendirilmesi
      • Sosyolojik, psikolojik bağlamda örneklendirilmesi
    • Konuşmak Üzerine
      • İkinci oturum/bölüm
    • Bağlam Olarak Zaman
      • Zaman kısmı değil de bağlam kısmından faydalanabilirim
  • Basitten Karmaşığa, Kötüden İyiye
    • Basitten karmaşığa gidişin nasıl mümkün olduğunu konuşalım
      • Non-determinism’in determinism’i kapsaması
      • Determinism’in alt kümesi olarak non-determinism mümkün mü?
        • Spinoza etiğine referans verilebilir. totalde deterministik olan bir sistem ama alt kümelerinde non-deterministik olarak deneyimlenir
    • İnsan anlayışı (anlağı), eksikten bütüne gidebiliyor, anlayış zorunlu olarak böyle, demek ki kötüden (eksik) iyiye (bütün) gidiş mümkün
    • Üretimin, kötüden iyiye gidişi, ilk olarak prototiplerin çıkması, sonradan iyileştirilmesi vb
    • Rastgeleliğin ve ampirik yöntemlerin aklın bu yetkinliği üzerinden tasarım ile ilişkisi
    • Yanılma zorunluluğu, sürekli bütün kurma eylemi, anlam dünyasının sürekli yeniden tasarımı
  • Oluşkanlık (Emergence)
    • Bunun ile, kötüden iyiye, yoktan vara, yanlıştan doğruya, irrasyonelden rasyonele kendiliğinden gidişin mümkünatı
      • Determinism’in non-determinism’i katmanlı ve ölçekli bir yapıda nasıl doğurabileceği
      • Spinoza’nın tek katmanlı sistemine geri dönelim
        • Büyük ölçekte deterministik görünenin, küçük ölçeklerde non-deterministik alt kümeler doğurmasını düşünelim
        • Tek katman yerine çok katmanlı yapı hayal edelim, alt katlarda determinizm’in üst katlarda nasıl non-determinizm doğurduğuna bakalım
    • Demistified maneviyat, ruh, ölümden sonra hayatın bu bağlamda yeniden ele alınması
    • Oluşkancılık nedir, oluşkancılık olmayan şeyler nelerdir?
      • Oluşkancı olma yolunda bizi hangi bedel karşılığında nasıl bir ödül bekler
        • Emergence’ın bize verdiği, ya da bizden aldığı, novelty; yepyeninin olmadığını anlıyoruz
      • Bu bedeli ödemediğimizde ne kazanıyoruz ve ne kaybediyoruz, yani oluşkancı olmamanın ödülü ve bedeli nedir?
  • Geriye dönüklük
    • Temize çekme eylemi olarak tasarlamak
      • Tasarlamak tüm süreçtedir, her adımda geriye dönük yapılır, ve yeni açılımlara imkan verir, sonuçta oluşan şey bir tasarımdır.
      • Tasarım hala olanın kabası ve basite indirgenmişidir
      • Tasarlamak ise sürekli olarak geriye dönük bir şekilde bu tasarımın revizyonudur, idealin gerçek ile bağının sürekli yeniden tesisidir
    • Tasarlama Üzerine
      • Yaziya ilham veren eskiz, ana konu
    • Önce designoid’ler türüyor, sonra design ediyoruz
    • Deneme/yanılma ile compare/contrast
      • Deneme/yanılma tasarımsıların oluşmasının zeminini hazırlar
      • Deneme/yanılma ile tasarımsılar oluşur
      • Tasarım ise bilinç ve irade ister
      • Tasarımsıların elden geçirilmesi, düzenlenmesi ile mümkündür
      • Tasarlamak her adımın sonunda bilinçli olarak yapılan geçmişi yeniden anlamlandırma, düzenleme eylemidir
      • Tasarlama eylemi olmadan ancak tasarımsılar doğar
    • Yaşanmakta Olanı Öldürmek
      • Yaşanılanın önce yaşanması, sonra anlamlanabilmesi üzerinden hayatın kendisinin de anlam tasarımını sonraya bıraktığını gösterir
    • Hukuk alanındaki yöntemlerin kıyaslanması
      • Kıta hukuku - anayasa tasarımı, parisin tekrar tasarlanması vs
        • Anayasanın arkasında bir anayasa daha olması, onu da iteratif bir tasarım süreci yapıyor
        • Parisin tekrar tasarlanması tam olarak sıfırdan değildi, önce orada başka bir paris vardı, referans verilecek, yanlışları ve doğruları olan bir paris
      • Ada hukuku - anayasasızlık
      • İçtihat kavramı
      • Yasa tasarıları ve mevzuatlar, regülasyonlar ile hayatın düzenlenmesi
  • Yaratımlar
    • Fikren ilk fiilen son olması, fikrin hayata geçerkenki evrimsel serüveni
      • Fikrin/vizyonun eylemi öncelemesi ve irade vs doğanın rastgeleliği ve survival of the fittest
      • Fikren İlk, Fiilen Son Olan Tanrı Hakkında
        • Tanri kismi degil de bir seyin fikren ilk fiilen son olabilmesi baglaminda tasarim ile ilgili olabilir
      • Farabi ideal devlet(?)’e bakılabilir
      • Ömer’in bahsettiği antik yunan referansına değinilebilir
      • Esas usülden zaman bakımından öncedir, usül ise esastan öncelik bakımından öncedir konusuna değinilebilir
    • İdealsiz Kavramsallaştırılmamış Yaratım Olmaz
    • Bilmek ve inanmak, kesişimleri ayrışımları
      • Bilme eylemi olarak inanmak
      • Bilinemezlik ve kabul
      • Yaratma yolunda inanma eyleminin kaldıraç etkisi
    • Yaratmanın zorlukları, yaratmaya uygun kültür ve koşullar
  • Hiyerarşik Akıl vs Demokratik Akıl
    • Hiyerarşik aklın yaratım yöntemleri
      • Tasarımcılırın hiyerarşik düşünmesinin sorunları. Yapılan öngörülerin faşizmi ve geleceğin oluşkanlığına olan kapalılığı
      • Hiyerarşik aklın yaratıcılığa koyduğu engel olarak önden tasarlamak
      • Tasarımcılığın prometheus sevdası
    • Demokratik aklın yaratım yöntemleri
      • Prometheus’çuluğa karşı epimetheus’çuluk
      • Uzlaşma, didişme, çarpışma, sürekli tasarım
      • Yaratıcılık tekelinin dağıtılması
      • Son eylem olarak tasarlamak
    • Bilinmezlik ile barışmak
    • İkinci modernlik - yeni aydınlanmacılık
    • Dünya tasarımının meta-skill’ler ile revizyonu
  • Meta tasarım
    • Geniş Anlamıyla Dil
      • Dil ogrenmek, ustalasinca da kurmak, tasarimci icin bir gerek kosuldur seklinde temel atilabilir
    • Formal yerleşim
      • Mimarlık olasılıklar yaratma sanatıdır, çerçeve belirleriz, organiktir, yaşar
    • Greglynn form üretici sistem / diagram
      • Meta-tasarım gibi bir şeyden bahsediyor. öyle bir tasarım ki, onun içinde yanlış ya da “istenmeyen” yapılamıyor
  • Depremi bilmiyoruz
    • But that’s ok
      • Because we have our designs to embrace the unknowns of the future
      • Because we have our meta-designs in case designs fail
      • Because we have our meta-skills in case our meta-designs fail
      • Because we have our meta-skills in case our meta-skills fail

Potansiyel referanslar ve okumalar

  • empedokles - basitten karmaşıklığa giden yolda rerefrans alınabilir
  • deleuze - assemblage
  • systems theory, systemic emergence
  • tasarim felsefesi ve emergentism
  • wittgenstein - dil oyunlari
  • bergson - gelecek ile ilişkiilenme türleri
    • virtuel kavramı
  • derrida - differance
  • jean piaget
  • charles lyell jeolojinin kurucusu
    • biyoloji ile jeoloji arasındaki bağ bizi 19. yy’da bir sıçramaya götürdü
  • maurice merleau-ponty, “varlık kendini müşhade edebilmemiz için bizden yaratıcılık ister” der
  • gregory bateson
    • dağınıklığın doğallığı
    • bütünsellik
    • yüklenen anlamların sonradanlığı ve birer tasarım olduğu gerçeği
  • zeynep sayın - çizginin boşluğu
    • çizginin önce hatırlamak iken sonra tasarlamaya, olmayanı önden belirlemeye dönmmesi
  • ikinci modernlik - yeni aydınlanmacılık
    • belirsizlikle baş etme becerisi
    • aklın her şeyi netleştireceği kabulünden vazgeçip, aklın belirsizlikle barışması
    • skill değil - meta-skill’lerin önemi
    • anlam dünyasının bir kez tesis edilmesi yerine sürekli bir anlam tasarımı halinin yeni aydınlanma olması
  • edgar morin - on complexity
  • epistemolojik engel ve kesinti
    • gaston bachelard’ın epistemolojik engeli, bize tasarımda yeniye ulaşırken belli aşamaların olduğunu, her aşamanın kendi engellerini getirdiği, ve bunun düzenli olarak zorlanması ve aşılması gerektiğini söyleyebilir
    • gaston bachelard’ın epistemolojik kesintisi ise, bize idea’ların niteliksel yapısını, gestalt’çı/holistik açılan bilgiye giden yolda sıçramaların olduğunu aktarır
    • bu sıçramalar ve sıçrama öncesi gelinen duvarlar, tasarımda doğrusal değil döngüsel yöntemlerin daha yenilikçi sonuçlar doğuracağını gösterirken; her döngüde kontrollü yıkım ve yapımlara imkan tanıması açısından yıkma ve yapma becerilerinin bir meta-beceri olarak edinilmesinin öneminin de altını çizer