Hakim kültür (iktidar) kalktığında, herkesin günahlarından/hatalarından yalnızca kendisinin sorumlu olacağı, herkese uydum diyemeyeceği gerçeği.

Mahşer günü bir gün değil bir gün türüdür. Bazı günler mahşer niteliği taşır. O gün geldiğinde sana imama uydum, cemaate uydum deme şansı verilmez. Ne imam kalmıştır, ne de cemaat. Önüne “Sen bunu yapmayabilecekken yaptın mı, yapmadın mı?” diye net bir soru gelir. Savunman beklenir. “Ama herkes yapıyordu, ben ne yapayım” diye yaslanan bir cevap, cevap olarak kabul görmez. “Evet, yaptım, bu yüzden yaptım ve bunun yanlış olduğunu düşünmüyorum” diyebiliyorsan bu bir savunmadır, suçlu suçsuz artık onu yeni kültür/iktidar değerlendirir. Başın dik midir, eğri midir, önemli olan odur.